खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको अवस्था - खजुरा गाउँपालिका (Cooking Fuel Usage - Khajura Rural Municipality)

खजुरा गाउँपालिकामा खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको अवस्था

परिचय

खाना पकाउने इन्धनको प्रयोग एक महत्वपूर्ण भौतिक सूचक हो जसले समुदायको जीवनस्तर, वातावरणीय स्वास्थ्य र स्वच्छ ऊर्जामा पहुँचको अवस्थालाई दर्शाउँछ। खाना पकाउनको लागि प्रयोग गरिने इन्धनको प्रकारले स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष प्रभाव पार्नुका साथै वातावरणीय दिगोपना र आर्थिक-सामाजिक अवस्थाको पनि संकेत गर्दछ। यस खण्डमा खजुरा गाउँपालिकाको विभिन्न वडाहरूमा प्रयोग हुने खाना पकाउने इन्धनको विस्तृत विश्लेषण प्रस्तुत गरिएको छ।

खजुरा गाउँपालिकामा कुल १५,५३० घरधुरी मध्ये४८.८७% घरधुरीले एल.पी. ग्याँस,४२.४९% घरधुरीले दाउरा/काठ/कोइला, र३.७८% घरधुरीले गोबर ग्याँसको प्रयोग गर्दछन्।

खाना पकाउने इन्धनको वितरण

खजुरा गाउँपालिकामा खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको वितरण निम्नानुसार रहेको छ:

खाना पकाउने इन्धन अनुसार वितरण

कुल घरधुरी: १५,५३०

पाई चार्ट

तालिका

क्र.सं.खाना पकाउने इन्धनको प्रकारघरधुरीप्रतिशत
दाउरा/काठ/कोइला६,५९९४२.४९%
एल.पी. ग्याँस७,५८९४८.८७%
मट्टितेल३३९२.१८%
विद्युत८६०.५५%
गोबर ग्याँस५८७३.७८%
गोबर/गुँइठा३२६२.१०%
अन्य०.०३%
जम्मा१५,५३०१००.००%

खाना पकाउने इन्धनको वितरण

दाउरा/काठ/कोइला४२.४९%
एल.पी. ग्याँस४८.८७%
मट्टितेल२.१८%
विद्युत०.५५%
गोबर ग्याँस३.७८%
गोबर/गुँइठा२.१०%
अन्य०.०३%

वडा अनुसार खाना पकाउने इन्धनको प्रयोग

वडा अनुसार विभिन्न प्रकारको खाना पकाउने इन्धनको वितरण

वडागत स्वच्छ इन्धन प्रयोग

विभिन्न वडाहरूमा स्वच्छ इन्धन (एल.पी. ग्याँस, विद्युत, बायोग्यास) प्रयोग गर्ने घरधुरीको तुलना

वडागत खाना पकाउने इन्धनको विश्लेषण

वडा अनुसार खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको विस्तृत विश्लेषण

वडा नं.जम्मा घरधुरीदाउरा/काठ/कोइलाएल.पी. ग्याँसमट्टितेलविद्युतगोबर ग्याँसगोबर/गुँइठाअन्य
वडा ९१०३३२
(३६.४८%)
५५८
(६१.३२%)
(०.११%)
(०.४४%)
१५
(१.६५%)
(०.००%)
(०.००%)
वडा २,६११३६६
(१४.०२%)
१,९०७
(७३.०४%)
(०.०८%)
(०.११%)
३२९
(१२.६०%)
(०.१५%)
(०.००%)
वडा २,०६१९१
(४.४२%)
१,८५७
(९०.१०%)
(०.३४%)
(०.००%)
१०५
(५.०९%)
(०.०५%)
(०.००%)
वडा १,८३२९३
(५.०८%)
१,७१२
(९३.४५%)
(०.०५%)
(०.१६%)
१९
(१.०४%)
(०.२२%)
(०.००%)
वडा १,८४८१,६९१
(९१.५०%)
१३०
(७.०३%)
(०.०५%)
(०.००%)
२२
(१.१९%)
(०.१६%)
(०.०५%)
वडा १,९७११,३२२
(६७.०७%)
६३६
(३२.२७%)
(०.००%)
(०.०५%)
१२
(०.६१%)
(०.००%)
(०.००%)
वडा २,४०७१,७५७
(७३.००%)
३३५
(१३.९२%)
१०४
(४.३२%)
१३
(०.५४%)
११
(०.४६%)
१८५
(७.६९%)
(०.०८%)
वडा १,८९०९४७
(५०.११%)
४५४
(२४.०२%)
२२३
(११.८०%)
६२
(३.२८%)
७४
(३.९२%)
१२९
(६.८३%)
(०.०५%)
पालिका जम्मा१५,५३०६,५९९
(४२.४९%)
७,५८९
(४८.८७%)
३३९
(२.१८%)
८६
(०.५५%)
५८७
(३.७८%)
३२६
(२.१०%)
(०.०३%)

वडागत खाना पकाउने इन्धनको वितरण

वडा १

कुल घरधुरी: ९१०

दाउरा/काठ/कोइला३६.५%
एल.पी. ग्याँस६१.३%
मट्टितेल०.१%
विद्युत०.४%
गोबर ग्याँस१.६%

वडा २

कुल घरधुरी: २,६११

दाउरा/काठ/कोइला१४.०%
एल.पी. ग्याँस७३.०%
मट्टितेल०.१%
विद्युत०.१%
गोबर ग्याँस१२.६%
गोबर/गुँइठा०.२%

वडा ३

कुल घरधुरी: २,०६१

दाउरा/काठ/कोइला४.४%
एल.पी. ग्याँस९०.१%
मट्टितेल०.३%
गोबर ग्याँस५.१%
गोबर/गुँइठा०.०%

वडा ४

कुल घरधुरी: १,८३२

दाउरा/काठ/कोइला५.१%
एल.पी. ग्याँस९३.४%
मट्टितेल०.१%
विद्युत०.२%
गोबर ग्याँस१.०%
गोबर/गुँइठा०.२%

वडा ५

कुल घरधुरी: १,८४८

दाउरा/काठ/कोइला९१.५%
एल.पी. ग्याँस७.०%
मट्टितेल०.१%
गोबर ग्याँस१.२%
गोबर/गुँइठा०.२%
अन्य०.१%

वडा ६

कुल घरधुरी: १,९७१

दाउरा/काठ/कोइला६७.१%
एल.पी. ग्याँस३२.३%
विद्युत०.१%
गोबर ग्याँस०.६%

वडा ७

कुल घरधुरी: २,४०७

दाउरा/काठ/कोइला७३.०%
एल.पी. ग्याँस१३.९%
मट्टितेल४.३%
विद्युत०.५%
गोबर ग्याँस०.५%
गोबर/गुँइठा७.७%
अन्य०.१%

वडा ८

कुल घरधुरी: १,८९०

दाउरा/काठ/कोइला५०.१%
एल.पी. ग्याँस२४.०%
मट्टितेल११.८%
विद्युत३.३%
गोबर ग्याँस३.९%
गोबर/गुँइठा६.८%
अन्य०.१%

खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको विश्लेषण

खजुरा गाउँपालिकामा खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको विश्लेषण गर्दा, समग्रमा५३.२०% घरधुरीले स्वच्छ इन्धन (एल.पी. ग्याँस, विद्युत, गोबर ग्याँस) प्रयोग गर्दछन्। वडागत रूपमा हेर्दा वडा नं. मा सबैभन्दा बढी स्वच्छ इन्धन प्रयोग गरिएको छ, जहाँ ९५.२०% घरधुरीहरूले स्वच्छ इन्धन प्रयोग गर्दछन्।

दाउरा/काठ/कोइलाWood/Firewood/Coal

४२.४९%

६,५९९ घरधुरी(6,599 households)

एल.पी. ग्याँसLP Gas

४८.८७%

७,५८९ घरधुरी(7,589 households)

मट्टितेलKerosene

२.१८%

३३९ घरधुरी(339 households)

गोबर ग्याँसBiogas

३.७८%

५८७ घरधुरी(587 households)

गोबर/गुँइठाDung cake

२.१०%

३२६ घरधुरी(326 households)

खाना पकाउने इन्धन प्रयोगको विस्तृत विश्लेषणDetailed Cooking Fuel Usage Analysis of Khajura

स्वच्छ इन्धन प्रयोगमा अग्रणी वडाWard with Best Clean Fuel Usage in Khajura Rural Municipality

वडा

स्वच्छ इन्धन प्रयोग: ९५.२०%95.20% clean fuel usage

विशेषताहरू

यस वडामा स्वच्छ इन्धन (एल.पी. ग्याँस, विद्युत, गोबर ग्याँस) को प्रयोग उच्च छ, जुन पालिकाको औसतभन्दा ४२.००% ले बढी छ।

यसले यस वडाको आर्थिक अवस्था राम्रो भएको र आधुनिक इन्धनमा पहुँच बढी भएको संकेत गर्दछ, जसले यहाँको जनताको वातावरणीय स्वास्थ्य र जीवनस्तरमा सकारात्मक प्रभाव पारेको छ।

स्वच्छ इन्धन प्रयोगमा पछाडि परेको वडाWard with Lowest Clean Fuel Usage in Khajura

वडा

स्वच्छ इन्धन प्रयोग: ८.२३%8.23% clean fuel usage

सुधार आवश्यक

यस वडामा स्वच्छ इन्धनको प्रयोग न्यून छ। अधिकांश घरधुरीहरूले दाउरा/काठ/कोइला जस्ता परम्परागत इन्धन प्रयोग गर्ने गर्दछन्, जसले स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्नुका साथै वातावरणीय विनाशमा योगदान पुर्‍याउँछ।

स्वच्छ इन्धन सूचकाङ्क

६२.६

राम्रो स्तर

सूचकाङ्क विवरण: स्वच्छ इन्धन सूचकाङ्क विभिन्न इन्धन प्रकारहरूको प्रयोग र तिनीहरूको वातावरणीय प्रभावको भारित औसतमा आधारित छ।

व्याख्या: ६२.६ अंकले राम्रो स्वच्छ इन्धन प्रयोग दर्शाउँछ। यसमा सुधारका लागि एल.पी. ग्याँस र विद्युतको पहुँच र प्रयोग बढाउनुपर्ने देखिन्छ।

इन्धन प्रयोग विश्लेषण

स्वच्छ इन्धन प्रयोग
एल.पी. ग्याँस४८.८७%
विद्युत०.५५%
स्वच्छ इन्धनको जम्मा५३.२०%

कुल ८,२६२ घरधुरीले स्वच्छ इन्धन प्रयोग गर्दछन्

स्वच्छ इन्धन प्रवर्द्धन रणनीति

खजुरा गाउँपालिकामा खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको तथ्याङ्क विश्लेषणबाट निम्न रणनीतिहरू अवलम्बन गर्न सकिन्छ:

१.
स्वच्छ इन्धन सब्सिडी कार्यक्रम: ४६.८०% घरधुरीहरूले अझै परम्परागत इन्धन प्रयोग गर्ने हुनाले त्यस्ता घरधुरीहरूलाई एल.पी. ग्याँस, विद्युतीय चुल्हो, वा बायोग्यास जडानमा अनुदान तथा सहुलियत उपलब्ध गराउने।
२.
सुधारिएको चुल्हो कार्यक्रम विस्तार: वडा नं. मा स्वच्छ इन्धनको प्रयोग अत्यन्त न्यून भएकोले त्यस क्षेत्रमा सुधारिएको चुल्हो वितरण र प्रशिक्षण कार्यक्रम संचालन गर्ने।
३.
बायोग्यास प्रवर्द्धन: पशुपालन गर्ने घरधुरीहरूमा बायोग्यास प्लान्ट जडान गर्न प्राविधिक र आर्थिक सहयोग उपलब्ध गराई स्वच्छ इन्धनको प्रयोगलाई बढावा दिने।
४.
विद्युतीय चुल्हो प्रवर्द्धन: विद्युत पहुँच भएका तर अझै परम्परागत इन्धन प्रयोग गर्ने घरधुरीहरूमा विद्युतीय चुल्हो प्रयोगको लाभ, सुरक्षित प्रयोग विधि र महत्व बारे जनचेतना अभिवृद्धि गर्ने।
५.
नवीकरणीय ऊर्जा प्रवर्द्धन: सौर्य ऊर्जा, वायु ऊर्जा आदि नवीकरणीय स्रोतहरूको विकास र विस्तारमा लगानी बढाई स्थानीय स्तरमा विद्युत उत्पादन र वितरण प्रणाली सुदृढ गर्न सहयोग गर्ने।

यसरी खजुरा गाउँपालिकामा खाना पकाउने इन्धनको प्रयोगको विश्लेषणले पालिकामा स्वच्छ र वातावरणमैत्री इन्धनको पहुँच र प्रयोग बढाउनका लागि लक्षित कार्यक्रम संचालन गर्न आवश्यक सूचना उपलब्ध गराउँछ। यसले घरभित्रको वायु प्रदूषण कम गरी महिला तथा बालबालिकाको स्वास्थ्य सुधार, वन विनाश कम गर्ने र समग्र पर्यावरणीय सन्तुलन कायम गर्न सहयोग पुर्‍याउँछ।